رباعیات زیبای و دلنشین ابوسعید ابوالخیر

رباعیات ابوسعید ابوالخیر (2)

آن را که حدیث عشق در دل گردد
باید که زتیغ عشق بسمل گردد
در خاک تپان تپان رخ آغشته به خون
برخیزد و گرد سر قاتل گردد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در سلسلهٔ عشق تو جان خواهم داد
در عشق تو ترک خانمان خواهم داد
روزی که ترا ببینم ای عمر عزیز
آن روز یقین بدان که جان خواهم داد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

روزم به غم جهان فرسوده گذشت
شب در هوس بوده و نابوده گذشت
عمری که ازو دمی جهانی ازرد
القصه به فکرهای بیهوده گذشت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

یار آمد و گفت خسته میدار دلت
دایم به امید بسته می‌دار دلت
ما را به شکستگان نظرها باشد
ما را خواهی شکسته میدار دلت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

افسوس که ایام جوانی بگذشت
دوران نشاط و کامرانی بگذشت
تشنه بکنار جوی چندان خفتم
کز جوی من آب زندگانی بگذشت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

از اهل زمانه عار میباید داشت
وز صحبتشان کنار میباید داشت
از پیش کسی کار کسی نگشاید
امید به کردگار میباید داشت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آنرا که قضا ز خیل عشاق نوشت
آزاد ز مسجدست و فارغ ز کنشت
دیوانهٔ عشق را چه هجران چه وصال
از خویش گذشته را چه دوزخ چه بهشت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ای دیده نظر کن اگرت بیناییست
در کار جهان که سر به سر سوداییست
در گوشهٔ خلوت و قناعت بنشین
تنها خو کن که عافیت تنهاییست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در کشور عشق جای آسایش نیست
آنجا همه کاهشست افزایش نیست
بی درد و الم توقع درمان نیست
بی جرم و گنه امید بخشایش نیست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ما عاشق و عهد جان ما مشتاقیست
ماییم به درد عشق تا جان باقیست
غم نقل و ندیم درد و مطرب ناله
می خون جگر مردم چشمم ساقیست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

پرسید ز من کسیکه معشوق تو کیست
گفتم که فلان کسست مقصود تو چیست
بنشست و به های‌های بر من بگریست
کز دست چنان کسی تو چون خواهی زیست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ای دوست ای دوست ای دوست ای دوست
جور تو از آنکشم که روی تو نکوست
مردم گویند بهشت خواهی یا دوست
ای بیخبران بهشت با دوست نکوست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آن مه که وفا و حسن سرمایهٔ اوست
اوج فلک حسن کمین پایهٔ اوست
خورشید رخش نگر و گر نتوانی
آن زلف سیه نگر که همسایهٔ اوست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دنیا به مثل چو کوزهٔ زرین است
گه آب در او تلخ و گهی شیرین است
تو غره مشو که عمر من چندین است
کاین اسب عمل مدام زیر زین است

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

سرمایهٔ عمر آدمی یک نفسست
آن یک نفس از برای یک همنفسست
با همنفسی گر نفسی بنشینی
مجموع حیات عمر آن یک نفسست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آن آتش سوزنده که عشقش لقبست
در پیکر کفر و دین چو سوزنده تبست
ایمان دگر و کیش محبت دگرست
پیغمبر عشق نه عجم نه عربست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ما کشتهٔ عشقیم و جهان مسلخ ماست
ما بیخور و خوابیم و جهان مطبخ ماست
ما را نبود هوای فردوس از آنک
صدمرتبه بالاتر از آن دوزخ ماست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

از بار گنه شد تن مسکینم پست
یا رب چه شود اگر مرا گیری دست
گر در عملم آنچه ترا شاید نیست
اندر کرمت آنچه مرا باید هست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آن یار که عهد دوستداری بشکست
میرفت و منش گرفته دامن در دست
می‌گفت دگر باره به خواب‌م بینی
پنداشت که بعد ازو مرا خوابی هست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

عشق آمد و خاک محنتم بر سر ریخت
زان برق بلا به خرمنم اخگر ریخت
خون در دل و ریشهٔ تنم سوخت چنان
کز دیده بجای اشک خاکستر ریخت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

از چرخ فلک گردش یکسان مطلب
وز دور زمانه عدل سلطان مطلب
روزی پنج در جهان خواهی بود
آزار دل هیچ مسلمان مطلب

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

کارم همه ناله و خروشست امشب
نی‌صبر پدیدست و نه هو شست امشب
دوشم خوش بود ساعتی پنداری
کفارهٔ خوشدلی دوشست امشب

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

گفتم: چشمم، گفت: به راهش می‌دار
گفتم: جگرم، گفت: پر آهش می‌دار
گفتم که: دلم، گفت: چه داری در دل
گفتم: غم تو، گفت: نگاهش می‌دار

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آنرا که حلال زادگی عادت و خوست
عیب همه مردمان به چشمش نیکوست
معیوب همه عیب کسان می‌نگرد
از کوزه همان برون تراود که دروست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

گر طالب راه حق شوی ره پیداست
او راست بود با تو، تو گر باشی راست
وانگه که به اخلاص و درون صافی
او را باشی بدان که او نیز تراست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

از کعبه رهیست تا به مقصد پیوست
وز جانب میخانه رهی دیگر هست
اما ره میخانه ز آبادانی
راهیست که کاسه می‌رود دست بدست

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دیشب که دلم ز تاب هجران میسوخت
اشکم همه در دیدهٔ گریان میسوخت
میسوختم آنچنانکه غیر از دل تو
بر من دل کافر و مسلمان میسوخت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آنروز که آتش محبت افروخت
عاشق روش سوز ز معشوق آموخت
از جانب دوست سرزد این سوز و گداز
تا در نگرفت شمع پروانه نسوخت

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

من دوش دعا کردم و باد آمینا
تا به شود آن دو چشم بادامینا
از دیدهٔ بدخواه ترا چشم رسید
در دیدهٔ بدخواه تو بادامینا

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آن رشته که قوت روانست مرا
آرامش جان ناتوانست مرا
بر لب چو کشی جان کشدم از پی آن
پیوند چو با رشتهٔ جانست مرا

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در کعبه اگر دل سوی غیرست ترا
طاعت همه فسق و کعبه دیرست ترا
ور دل به خدا و ساکن میکده‌ای
می نوش که عاقبت بخیرست ترا

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در دیده بجای خواب آبست مرا
زیرا که بدیدنت شتابست مرا
گویند بخواب تا به خواب‌ش بینی
ای بیخبران چه جای خوابست مرا

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

یا رب ز کرم دری برویم بگشا
راهی که درو نجات باشد بنما
مستغنیم از هر دو جهان کن به کرم
جز یاد تو هر چه هست بر از دل ما

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ای دوست دوا فرست بیماران را
روزی ده جن و انس و هم یاران را
ما تشنه لبان وادی حرمانیم
بر کشت امید ما بده باران را

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

پرسیدم ازو واسطهٔ هجران را
گفتا سببی هست بگویم آن را
من چشم توام اگر نبینی چه عجب
من جان توام کسی نبیند جان را

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

گر بر در دیر می‌نشانی ما را
گر در ره کعبه میدوانی ما را
اینها همگی لازمهٔ هستی ماست
خوش آنکه ز خویش وارهانی ما را

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

یا رب مکن از لطف پریشان ما را
هر چند که هست جرم و عصیان ما را
ذات تو غنی بوده و ما محتاجیم
محتاج بغیر خود مگردان ما را

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

وصل تو کجا و من مهجور کجا
دردانه کجا حوصله مور کجا
هر چند ز سوختن ندارم باکی
پروانه کجا و آتش طور کجا

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

باز آ باز آ هر آنچه هستی باز آ
گر کافر و گبر و بت‌پرستی باز آ
این درگه ما درگه نومیدی نیست
صد بار اگر توبه شکستی باز آ

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

مطلب مرتبط:

رباعیات زیبای ابوسعید ابوالخیر (1)

گلچین اشعار ابوسعید ابوالخیر

رباعیات زیبای ابوسعید ابوالخیر

رباعیات ابوسعید ابوالخیر (1)

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آتش بدو دست خویش بر خرمن خویش
چون خود زده‌ام چه نالم از دشمن خویش
کس دشمن من نیست منم دشمن خویش
ای وای من و دست من و دامن خویش

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

اندر صف دوستان ما باش و مترس
خاک در آستان ما باش و مترس
گر جمله جهان قصد به جان تو کنند
فارغ دل شو، از آن ما باش و مترس

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در دل دردیست از تو پنهان که مپرس
تنگ آمده چندان دلم از جان که مپرس
با این همه حال و در چنین تنگدلی
جا کرده محبت تو چندانکه مپرس

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ای جملهٔ بی کسان عالم را کس
یک جو کرمت تمام عالم را بس
من بی کسم و تو بی کسان را یاری
یا رب تو به فریاد من بی کس رس

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

یا رب بگشا گره ز کار من زار
رحمی که زعقل عاجزم در همه کار
جز در گه تو کی بودم در گاهی
محروم ازین درم مکن یا غفار

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

آسان گل باغ مدعا نتوان چید
بی سرزنش خار جفا نتوان چید
بشکفته گل مراد بر شاخ امید
تا سر ننهی به زیر پا نتوان چید

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

روزی که چراغ عمر خاموش شود
در بستر مرگ عقل مدهوش شود
با بی دردان مکن خدایا حشرم
ترسم که محبتم فراموش شود

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

عاشق به یقین دان که مسلمان نبود
در مذهب عشق کفر و ایمان نبود
در عشق دل و عقل و تن و جان نبود
هر کس که چنین باشد نادان نبود

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

عاشق که غمش بر همه کس ظاهر بود
جمعیت او تفرقهٔ خاطر بود
در دهر دمی خوش نزده شاد بزیست
گویا که دم خوشش دم آخر بود

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

گر ملک تو شام و گر یمن خواهد بود
وز سر حد چین تا به ختن خواهد بود
روزی که ازین سرا کنی عزم سفر
همراه تو هفت گز کفن خواهد بود

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در عشق تو گاه بت پرستم گویند
گه رند و خراباتی و مستم گویند
اینها همه از بهر شکستم گویند
من شاد به اینکه هر چه هستم گویند

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در چنگ غم تو دل سرودی نکند
پیش تو فغان و ناله سودی نکند
نالیم به ناله‌ای که آگه نشوی
سوزیم به آتشی که دودی نکند

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دل گر ره عشق او نپوید چه کند
جان دولت وصل او نجوید چه کند
آن لحظه که بر آینه تابد خورشید
آیینه انا الشمس نگوید چه کند

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

عاشق همه دم فکر غم دوست کند
معشوق کرشمه‌ای که نیکوست کند
ما جرم و گنه کنیم و او لطف و کرم
هر کس چیزی که لایق اوست کند

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

قومی ز خیال در غرور افتادند
و ندر طلب حور و قصور افتادند
قومی متشککند و قومی به یقین
از کوی تو دور دور دور افتادند

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دلخسته و سینه چاک می‌باید شد
وز هستی خویش پاک می‌باید شد
آن به که به خود پاک شویم اول کار
چون آخر کار خاک می‌باید شد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

گفتار دراز مختصر باید کرد
وز یار بدآموز حذر باید کرد
در راه نگار کشته باید گشتن
و آنگاه نگار را خبر باید کرد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

فردا که به محشر اندر آید زن و مرد
وز بیم حساب رویها گردد زرد
من حسن ترا به کف نهم پیش روم
گویم که حساب من ازین باید کرد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دردا که درین زمانهٔ پر غم و درد
غبنا که درین دایرهٔ غم پرورد
هر روز فراق دوستی باید دید
هر لحظه وداع همدمی باید کرد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

با علم اگر عمل برابر گردد
کام دو جهان ترا میسر گردد
مغرور مشو به خود که خواندی ورقی
زان روز حذر کن که ورق بر گردد

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

ساقی اگرم می ندهی می‌میرم
ور ساغر می ز کف نهی می‌میرم
پیمانهٔ هر که پر شود می‌میرد
پیمانهٔ من چو شد تهی می‌میرم

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

یا رب تو چنان کن که پریشان نشوم
محتاج برادران و خویشان نشوم
بی منت خلق خود مرا روزی ده
تا از در تو بر در ایشان نشوم

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

من لایق عشق و درد عشق تو نیم
زنهار که هم نبرد عشق تو نیم
چون آتش عشق تو بر آرد شعله
من دانم و من که مرد عشق تو نیم

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

رفتم به طبیب و گفتم از درد نهان
گفتا: از غیر دوست بر بند زبان
گفتم که: غذا؟ گفت: همین خون جگر
گفتم: پرهیز؟ گفت: از هر دو جهان

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

خواهی که کسی شوی زهستی کم کن
ناخورده شراب وصل مستی کم کن
با زلف بتان دراز دستی کم کن
بت را چه گنه تو بت‌پرستی کم کن

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

اسرار ازل را نه تو دانی و نه من
وین حرف معما نه تو خوانی و نه من
هست از پس پرده گفتگوی من و تو
چون پرده در افتد نه تو مانی و نه من

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

از مردم صدرنگ سیه پوشی به
وز خلق فرومایه فراموشی به
از صحبت ناتمام بی خاصیتان
کنجی و فراغتی و خاموشی به

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دنیا طلبان ز حرص مستند همه
موسی کش و فرعون پرستند همه
هر عهد که با خدای بستند همه
از دوستی حرص شکستند همه

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

من کیستم آتش به دل افروخته‌ای
وز خرمن دهر دیده بر دوخته‌ای
در راه وفا چو سنگ و آتش گردم
شاید که رسم به صبحت سوخته‌ای

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

عشقم دادی زاهل دردم کردی
از دانش و هوش و عقل فردم کردی
سجاده نشین با وقاری بودم
میخواره و رند و هرزه گردم کردی

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

دنیای دنی پر هوس را چه کنی
آلودهٔ هر ناکس و کس را چه کنی
آن یار طلب کن که ترا باشد و بس
معشوقهٔ صد هزار کس را چه کنی

رباعیات ابوسعید ابوالخیر

در مدرسه گر چه دانش اندوز شوی
وز گرمی بحث مجلس افروز شوی
در مکتب عشق با همه دانایی
سر گشته چو طفلان نوآموز شوی

مطلب مرتبط:

گلچین اشعار ابوسعید ابوالخیر

رباعیات زیبا و دلنشین رهی معیری

رباعیات زیبا و دلنشین رهی معیری

تمنای عاشق
آن را که جفا جوست نمی باید خواست
سنگین دل و بد خوست نمی باید خواست
مارا ز تو غیر از توتمنایی نیست
از دوست به جز دوست نمی باید خواست

بی خبری

مستان خرابات ز خود بی خبرند
جمعند و ز بوی گل پراکنده ترند
ای زاهد خودپرست باما منشین
مستان دگرند و خودپرستان دگرند

آشیان سوز

ای جلوهٔ برق آشیان سوز تو را
ای روشنی شمع شب‌افروز تو را
زآن روز که دیدمت شبی خوابم نیست
ای کاش ندیده بودم آن روز تو را

آیینه صبح

داریم دلی صاف تراز سینه صبح
در پاکی و روشنی چو آیینه صبح
پیکار حسود با من امروزی نیست
خفاش بود دشمن دیرینه صبح

نوشین لب

گلبرگ به نرمی چو بر و دوش تو نیست
مهتاب به جلوه چون بنا گوش تو نیست
پیمانه به تاثیر لب نوش تو نیست
آتشکده را گرمی آغوش تو نیست

افسونگر

یا عافیت از چشم فسونسازم ده
یا آن که زبان شکوه پردازم ده
یا درد و غمی که داده‌ای بازش گیر
یا جان و دلی که برده‌ای بازم ده

لعل ناب

خم گشت به لعلگون شراب آبستن
پیمانه بآتشین گلاب آبستن
ابری است صراحی که بود گوهربار
ماهی است قدح بآفتاب آبستن

دیار شب

جانم به فغان چو مرغ شب می آید
وز داغ تو با ناله به لب می آید
آه دل ما از آن غبار آلود است
کاین قافله ازدیار شب می آید

خانه به دوش

چون ماه نو از حلقه به گوشان توایم
چون رود خروشنده خروشان تو ایم
چون ابر بهاریم پراکنده تو
چون زلف تو از خانه به دوشان تو ایم

ناله بی اثر

ای ناله چه شد در دل او تاثیرت
کامشب نبود یک سر مو تاثیرت
با غیر گذشت و سوخت جانم از رشک
ای آه دل شکسته کو تاثیرت؟

شباهنگ

از آتش دل شمع طرب را مانم
وز شعله آه سوز تب را مانم
دور ازلب خندان تو ای صبح امید
از ناله زار مرغ شب را مانم

مردم چشم

بی روی تو گشت لاله گون مردم چشم
بنشست ز دوریت به خون مردم چشم
افتادی اگر ز چشم مردم چون اشک
در چشم منی عزیز چون مردم چشم

شباهنگ

از آتش دل شمع طرب را مانم
وز شعله آه سوز تب را مانم
دور ازلب خندان تو ای صبح امید
از ناله زار مرغ شب را مانم

جدایی

ای بی خبر از محنت روز افزونم
دانم که ندانی از جدایی چونم
باز آی که سرگشته تر ازفرهادم
دریاب که دیوانه تراز مجنونم

اندوه مادر

آسودگی از محن ندارد مادر
آسایش جان و تن ندارد مادر
دارد غم و اندوه جگر گوشه خویش
ورنه غم خویشتن ندارد مادر

سوختگان

هر لاله آتشین دل سوخته ای است
هر شعله برق جان افروخته ای است
نرگس که ز بار غم سرافکنده به زیر
بیننده چشم از جهان دوخته ای است

مسعود

مسعود که یافت عز و جاه از لاهور
تابید چو نور صبحگاه از لاهور
سالار سخنوران بتازی و دری است
خواه از همدان باشد و خواه از لاهور

آرزو

کاش امشبم آن شمع طرب می‌آمد
وین روز مفارقت به شب می‌آمد
آن لب که چو جان ماست دور از لب ماست
ای کاش که جان ما به لب می‌آمد

در ماتم صبحی

دردا که بهار عیش ما آخر شد
دوران گل از باد فنا آخر شد
شب طی شد و رفت صبحی از محفل ما
افسانه افسانه سرا آخر شد

مطلب مرتبط:

گلچین اشعار رهی معیری

گلچین غزلیات زیبای رهی معیری

گزیده ای از رباعیات دلنشین سعدی

گزیده ای از رباعیات دلنشین سعدی

گر دل به کسی دهند، باری به تو دوست

گر دل به کسی دهند، باری به تو دوست
کت خوی خوش و بوی خوش و روی نکوست
از هر که وجود صبر بتوانم کرد
الا ز وجودت ، که وجودم همه اوست

رباعیات سعدی
آن را که نظر به سوی هر کس باشد

آن را که نظر به سوی هر کس باشد
در دیدهٔ صاحبنظران خس باشد
قاضی به دو شاهد بدهد فتوی شرع
در مذهب عشق شاهدی بس باشد

رباعیات سعدی
شمع ارچه به گریه جانگدازی می‌کرد

شمع ارچه به گریه جانگدازی می‌کرد
گریه زده خندهٔ مجازی می‌کرد
آن شوخ سرش را ببریدند و هنوز
استاده بد و زبان‌درازی می‌کرد

رباعیات سعدی
کس نیست که غم از دل ما داند برد

کس نیست که غم از دل ما داند برد
یا چارهٔ کار عشق بتواند برد
گفتم که به شوخی ببرد دست از ما
زین دست که او پیاده می‌داند برد

رباعیات سعدی
از بس که بیازرد دل دشمن و دوست

از بس که بیازرد دل دشمن و دوست
گویی به گناه مسخ کردندش پوست
وقتی غم او بر همه دلها بودی
اکنون همه غمهای جهان بر دل اوست

رباعیات سعدی
گویند هوای فصل آزار خوشست

گویند هوای فصل آزار خوشست
بوی گل و بانگ مرغ گلزار خوشست
ابریشم زیر ونالهٔ زار خوشست
ای بیخبران اینهمه با یار خوشست

رباعیات سعدی
شبها گذرد که دیده نتوانم بست

شبها گذرد که دیده نتوانم بست
مردم همه از خواب و من از فکر تو مست
باشد که به دست خویش خونم ریزی
تا جان بدهم دامن مقصود به دست

رباعیات سعدی
آن یار که عهد دوستاری بشکست

آن یار که عهد دوستاری بشکست
می‌رفت و منش گرفته دامان در دست
می‌گفت دگرباره به خوابم بینی
پنداشت که بعد از آن مرا خوابی هست

رباعیات سعدی
هر ساعتم اندرون بجوشد خون را

هر ساعتم اندرون بجوشد خون را
واگاهی نیست مردم بیرون را
الا مگر آنکه روی لیلی دیدست
داند که چه درد می‌کشد مجنون را؟

رباعیات سعدی
ما حاصل عمری به دمی بفروشیم

ما حاصل عمری به دمی بفروشیم
صد خرمن شادی به غمی بفروشیم
در یک دم اگر هزار جان دست دهد
در حال به خاک قدمی بفروشیم.

رباعیات سعدی
گفتم که دگر چشم به دلبر نکنم

گفتم که دگر چشم به دلبر نکنم
صوفی شوم و گوش به منکر نکنم
دیدم که خلاف طبع موزون من است
توبت کردم که توبه دیگر نکنم

رباعیات سعدی
آن درد ندارم که طبیبان دانند

آن درد ندارم که طبیبان دانند
دردیست محبت که حبیبان دانند
ما را غم روی آشنایی کشتست
این حال نباید که غریبان دانند

رباعیات سعدی
در خرقهٔ توبه آمدم روزی چند

در خرقهٔ توبه آمدم روزی چند
چشمم به دهان واعظ و گوش به پند
ناگاه بدیدم آن سهی سرو بلند
وز یاد برفتم سخن دانشمند

رباعیات سعدی
من خاک درش به دیده خواهم رفتن

من خاک درش به دیده خواهم رفتن
ای خصم بگوی هرچه خواهی گفتن
چون پای مگس که در عسل سخت شود
چندانکه برانی نتواند رفتن

رباعیات سعدی
دریاب کزین جهان گذر خواهد بود

دریاب کزین جهان گذر خواهد بود
وین حال به صورتی دگر خواهد بود
گر خو همه خلق زیردستان تواند
دست ملک‌الموت زبر خواهد بود

رباعیات سعدی
آن گل که هنوز نو به دست آمده بود

آن گل که هنوز نو به دست آمده بود
نشکفته تمام باد قهرش بربود
بیچاره بسی امید در خاطر داشت
امید دراز و عمر کوتاه چه سود؟

رباعیات سعدی
نه هر که ستم بر دگری بتواند

نه هر که ستم بر دگری بتواند
بیباک چنانکه می‌رود می‌راند
پیداست که امر و نهی تا کی ماند
ناچار زمانه داد خود بستاند

رباعیات سعدی
هر دولت و مکنت که قضا می‌بخشد

هر دولت و مکنت که قضا می‌بخشد
در وهم نیاید که چرا می‌بخشد
بخشنده نه از کیسهٔ ما می‌بخشد
ملک آن خداست تا کرا می‌بخشد

رباعیات سعدی
نادان همه جا با همه کس آمیزد

نادان همه جا با همه کس آمیزد
چون غرقه به هر چه دید دست آویزد
با مردم زشت نام همراه مباش
کز صحبت دیگدان سیاهی خیزد

رباعیات سعدی
نه هر که زمانه کار او دربندد

نه هر که زمانه کار او دربندد
فریاد و جزع بر آسمان پیوندد
بسیار کسا که اندرونش چون رعد
می‌نالد و چون برق لبش می‌خندد

رباعیات سعدی
تدبیر صواب از دل خوش باید جست

تدبیر صواب از دل خوش باید جست
سرمایهٔ عافیت کفافست نخست
شمشیر قوی نیاید از بازوی سست
یعنی ز دل شکسته تدبیر درست

رباعیات سعدی
آیین برادری و شرط یاری

آیین برادری و شرط یاری
آن نیست که عیب من هنر پنداری
آنست که گر خلاف شایسته روم
از غایت دوستیم دشمن داری

رباعیات سعدی
گر سنگ همه لعل بدخشان بودی

گر سنگ همه لعل بدخشان بودی
پس قیمت سنگ و لعل یکسان بودی
گر در همه چاهی آب حیوان بودی
دریافتنش بر همه آسان بودی

رباعیات سعدی
تنها ز همه خلق و نهان می‌گریم

تنها ز همه خلق و نهان می‌گریم
چشم از غم دل به آسمان می‌گریم
طفل از پی مرغ رفته چون گریه کند
بر عمر گذشته همچنان می‌گریم

رباعیات سعدی
تا دل ز مراعات جهان برکندم 

تا دل ز مراعات جهان برکندم
صد نعمت را به منتی نپسندم
هر چند که نو آمده‌ام از سر ذوق
بر کهنه جهان چون گل نو می‌خندم

مطلب مرتبط:

گلچین غزلیات زیبای سعدی

گلچین تک بیتی های زیبای سعدی

گلچین اشعار سعدی

رباعیات زیبا و دلنشین فخرالدین عراقی

رباعیات فخرالدین عراقی (2)

اندر همه عمر خود شبی وقت نماز		آمد بر من خیال معشوق فراز
برداشت ز رخ نقاب و می گفت مرا:		باری، بنگر، که از که می‌مانی باز؟

دل ز آرزوی تو بی‌قرار است هنوز		جان در طلبت بر سر کار است هنوز
دیده به جمالت ارچه روشن شد، لیک		هم بر سر آن گریه‌ی زار است هنوز

بیزار شد از من شکسته همه کس		من مانده‌ام اکنون و همان لطف تو بس
فریاد رسی ندارم، ای جان و جهان		در جمله جهان بجز تو، فریادم رس

ای دل، سر و کار با کریم است، مترس		لطفش چو خداییش قدیم است، مترس
از کرده و ناکرده و نیک و بد ما		بی سود و زیان است، چه بیم است؟ مترس

ای دل، قلم نقش معما می‌باش		فراش سراپرده‌ی سودا می‌باش
ماننده‌ی پرگار به گرد سر خویش		می‌گرد و به طبع پای بر جا می‌باش

امشب چو جمال داده‌ای خب می‌باش		مه طلعت و گل رخ و شکرلب می‌باش
ای شب، چو من از تو روز خود یافته‌ام		تا صبح قیامت بدمد شب می‌باش

آمد به سر کوی تو مسکین درویش		با چشم پرآب و با دل پاره‌ی ریش
بگذار که در پای تو اندازد سر		کو بی‌رخ خوب تو ندارد سر خویش

در دل همه خار غم شکستیم دریغ!		وز دست غم عشق نرستیم دریغ!
عمری به امید یار بردیم بسر		با یار دمی خوش ننشستیم دریغ!

حاشا! که کند دل به دگر جا منزل		او را ز رخ که گردد از عشق خجل
گردیده به کس در نگرد عیبی نیست		کو شاهد دیده است و او شاهد دل

خاک سر کوی آن بت مشکین خال		می‌بوسیدم شبی به امید وصال
پنهان ز رقیب آمد و در گوشم گفت:		می‌خور غم ما و خاک بر لب میمال

در کوی خرابات نه نو آمده‌ام		یاری دارم ز بهر او آمده‌ام
گر یار مرا کوزه‌کشی فرماید		من هم به کشیدن سبو آمده‌ام

ای جان و جهان، تو را ز جان می‌طلبم		سرگشته تو را گرد جهان می‌طلبم
تو در دل من نشسته‌ای فارغ و من		از تو ز جهانیان نشان می‌طلبم

عمری است که در کوی خرابی رفتم		در راه خطا و ناصوابی رفتم
کار من سر بسر پریشان شده را		دریاب، که گر تو درنیابی رفتم

ای یار رخ تو کرده هر دم شادم		یک دم رخ تو نمی‌رود از یادم
با یاد تو، ای دوست، همی بودم خوش		زاندم که ز نزدیک تو دور افتادم

آن وصل تو باز، آرزو می‌کندم		گفتن به تو راز، آرزو می‌کندم
خفتن ببرت به ناز تا روز سپید		شب‌های دراز، آرزو می‌کندم

بی روی تو، ای دوست، به جان در خطرم		در من نظری کن، که ز هر بد بترم
جانا، تو بیک بارگی از من بمبر		کز لطف تو من امید هرگز نبرم

دل نزد تو است، اگر چه دوری ز برم		جویای توام، اگر نپرسی خبرم
خالی نشود خیالت از چشم ترم		در کوزه تو را بینم اگر آب خورم

دل پیشکش نرگس مستت آرم		جان تحفه‌ی آن زلف چو شستت آرم
سرگردانم ز هجر، معلومم نیست		در پای که افتم که به دستت آرم؟

امشب نظری به روی ساقی دارم		ای صبح، مدم، که عیش باقی دارم
شاید که بر افلاک زنم خیمه، از آنک		با همدم روح هم وثاقی دارم

امشب نظری بروی ساقی دارم		وز نوش لبش حیات باقی دارم
جانا، سخن وداع در باقی کن		کین باقی عمر با تو باقی دارم

ای دوست، بیا، که با تو باقی دارم		با هجر تو چند وثاقی دارم؟
در من نظری کن، که مگر باز رهم		زین درد که از درد عراقی دارم

در سر هوس شراب و ساقی دارم		تا جام جهان نمای باقی دارم
گر بر در میخانه روم، شاید، از انک		با دوست امید هم وثاقی دارم

جانا، ز دل ار کباب خواهی، دارم		وز خون جگر شراب خواهی، دارم
با آنکه ندارم از جهان بر جگر آب		چندان که ز دیده آب خواهی دارم

اندر غم تو نگار، همچون نارم		می‌سوزم و می‌سازم و دم برنارم
تا دست به گردن تو اندر نارم		آکنده به غم چو دانه اندر نارم

یارب، به تو در گریختم بپذیرم		در سایه‌ی لطف لایزالی گیرم
کس را گذر از جاده‌ی تقدیر تو نیست		تقدیر تو کرده‌ای، تو کن تدبیرم

چون قصه‌ی هجران و فراق آغازم		از آتش دل چو شمع خوش بگدازم
هر شام که بگذشت مرا غمگین دید		می‌سوزم و در فراقشان می‌سازم

بگذار، اگر چه رندم و اوباشم		تا خاک سر کوی تو بر سر پاشم
بگذار، که بگذرم به کویت نفسی		در عمر مگر یک نفسی خوش باشم

پیوسته صبور و رنج‌کش می‌باشم		وندر پی عاشقان ترش می‌باشم
دل در دو جهان هیچ نخواهم بستن		با آنکه مرا خوش است خوش می‌باشم

با نفس خسیس در نبردم، چه کنم؟		وز کرده‌ی خویشتن به دردم، چه کنم؟
گیرم که به فضل در گزاری گنهم		با آنکه تو دیدی که چه کردم، چه کنم؟

آوازه‌ی حسنت از جهان می‌شنوم		شرح غمت از پیر و جوان می‌شنوم
آن بخت ندارم که ببینم رویت		باری، نامت ز این و آن می‌شنوم

آزاده دلی ز خویشتن می‌خواهم		و آسوده کسی ز جان و تن می‌خواهم
آن به که چنان شوم که او می‌خواهد		کاین کار چنان نیست که من می‌خواهم

در عشق تو زارتر ز موی تو شدیم		خاک قدم سگان کوی تو شدیم
روی دل هر کسی به روی دگری است		ماییم که بت‌پرست روی تو شدیم

وقت است که بر لاله خروشی بزنیم		بر سبزه و گل‌خانه فروشی بزنیم
دفتر به خرابات فرستیم به می		بر مدرسه بگذریم و دوشی بزنیم

امروز به شهر دل پریشان ماییم		ننگ همه دوستان و خویشان ماییم
رندان و مقامران رسوا شده را		گر می‌طلبی، بیا، که ایشان ماییم

چون درد نداری، ای دل سرگردان		رفتن ببر طبیب بی‌فایده دان
درمان طلبد کسی که دردی دارد		چون نیست تو را درد چه جویی درمان؟

هر دم شب هجران تو، ای جان و جهان		تاریک‌تر است و می‌نگیرد نقصان
یا دیده‌ی بخت من مگر کور شده است؟		یا نیست شب هجر تو را خود پایان؟

هر شب به سر کوی تو آیم به فغان		باشد که کنی درد دلم را درمان
گر بر در تو بار نیابم، باری		از پیش سگان کوی خویشم، بمران

تا چند مرا به دست هجران دادن؟		آخر همه عمر عشوه نتوان دادن
رخ باز نمای، تا روان جان بدهم		در پیش رخ تو می‌توان جان دادن

هان! راز دل خسته‌ی ما فاش مکن		با یار عزیز خویش پرخاش مکن
آن دل که به هر دو کون سر در ناورد		اکنون که اسیر توست رسواش مکن

خورشید رخا، ز بنده تحویل مکن		این وصل مرا به هجر تبدیل مکن
خواهی که جدا شوی ز من بی‌سببی؟		خود دهر جدا کند، تو تعجیل مکن

ای نفس خسیس، رو تباهی می‌کن		تا جان خسته است روسیاهی می‌کن
اکنون چو امید من فگندی بر خاک		خاکت به سر است، هر چه خواهی می‌کن

آخر بدمد صبح امید از شب من		آخر نه به جایی برسد یارب من؟
یا در پایت فگند بینم سر خویش		یا بر لب تو نهاده بینم لب من

ای یاد تو آفت سکون دل من		هجر و غم تو ریخته خون دل من
من دانم و دل که در فراقت چونم		کس را چه خبر ز اندرون دل من؟

ای دل، پس زنجیر تو دیوانه نشین		در دامن درد خویش مردانه نشین
ز آمد شد بیهوده تو خود را پی کن		معشوق چو خانگی است در خانه نشین

گر زانکه بود دل مجاهد با تو		همرنگ شود فاسق و زاهد با تو
تو از سر شهوتی که داری، برخیز		تا بنشیند هزار شاهد با تو

ای مایه‌ی اصل شادمانی غم تو		خوشتر ز حیات جاودانی غم تو
از حسن تو رازها به گوش دل من		گوید به زبان بی‌زبانی غم تو

ای زندگی تو و توانم همه تو		جانی و دلی، ای دل و جانم همه تو
تو هستی من شدی، از آنم همه من		من نیست شدم در تو، از آنم همه تو

آن کیست که بی‌جرم و گنه زیست؟ بگو		بی‌جرم و گناه در جهان کیست؟ بگو
من بد کنم و تو بد مکافات کنی		پس فرق میان من تو چیست؟ بگو

در عشق تو بی‌تو چون توان زیست؟ بگو		و آرام دلم جز تو دگر کیست؟ بگو
با مات خود این دشمنی از بهر چه خاست؟		جز دوستی تو جرم ما چیست؟ بگو

دارم دلکی به تیغ هجران خسته		از یار جدا و با غمش پیوسته
آیا بود آنکه بار دیگر بینم		با یار نشسته و ز غم وارسته؟

چندن که خم باده‌پرست است بده		چندان که در توبه نبسته است بده
تا این قفس جسم مرا طوطی عمر		در هم نشکسته است و نجسته است بده

دل در طلب دنیی دون هیچ منه		بر دل غم او کم و فزون هیچ منه
خواهی که به بارگاه شاهی برسی		از کوی طلب پای برون هیچ منه

آنم که توام ز خاک برداشته‌ای		نقشم به مراد خویش بنگاشته‌ای
کارم به مراد خود چو نگذاشته‌ای		می‌رویم از آن‌سان که توام کاشته‌ای

ای لطف تو دستگیر هر بی‌سر و پای		احسان تو پایمرد هر شاه و گدای
من لولیکم، گدای بی‌برگ و نوای		لولی گدای را عطایی فرمای

پیری بدر آمد ز خرابات فنای		در گوش دلم گفت که: ای شیفته رای
گر می‌طلبی بقای جاوید مباش		بی‌باده‌ی روشن اندرین تیره‌سرای

عشقی نبود چو عشق لولی و گدای		افگنده کلاه از سر و نعلین از پای
پا بر سر جان نهاده، دل کرده فدای		بگذاشته از بهر یکی هر دو سرای

عیشی نبود چو عیش لولی و گدای		او را نه خرد، نه ننگ و نه خانه، نه جای
اندر ره عشق می‌دود بی‌سر و پای		مشغول یکی و فارغ از هر دو سرای

نی بر سر کوی تو دلم یافته جای		نی در حرم وصل نهاده جان پای
سرگشته چنین چند دوم گرد جهان؟		ای راه‌نما، مرا به خود راه‌نمای

ای کاش! به سوی وصل راهی بودی		یا در دلم از صبر سپاهی بودی
ای کاش! چو در عشق تو من کشته شوم		جز دوستی توام گناهی بودی

با یار به بوستان شدم رهگذری		کردم نظری سوی گل از بی‌صبری
آمد بر من نگار و در گوشم گفت:		رخسار من اینجا و تو در گل نگری؟

نی کرده شبی بر سر کویت گذری		نی بوی خوشت به من رسیده سحری
نی یافته از تو اثری، یا خبری		عمرم بگذشت بی‌تو، آخر نظری

بردی دلم، ای ماهرخ بازاری		زان در پی تو ناله کنم، یا زاری
جان نیز به خدمت تو خواهم دادن		تا بو که دل برده‌ی من باز آری

چون در دلت آن بود که گیری یاری		برگردی ازین دلشده بی‌آزاری
چون روز وداع بود بایستی گفت		تا سیر ترت دیده بدیدی، باری

ای منزل دوست، خوش هوایی داری		پیداست که بوی آشنایی داری
خاک کف تو چو سرمه در دیده کشم		زیرا که نشان از کف پایی داری

در عشق، اگر بسی ملامت ببری		تا ظن نبری جان به قیامت ببری
انصاف ده از خویشتن، ای خام طمع		عاشق شوی و جان به سلامت ببری؟

از آتش غم چند روانم سوزی؟		وز ناوک غمزه چند جانم دوزی؟
گویی که: مخور غم، چه کنم گر نخورم؟		چون نیست مر از تو بجز غم روزی

هر لحظه ز چهره آتشی افروزی		تا جان من سوخته‌دل را سوزی
چون دوست نداری تو بدآموزان را		ای نیک، تو این بد ز که می‌آموزی؟

هم دل به دلستانت رساند روزی		هم جان بر جانانت رساند روزی
از دست مده دامن دردی که تو راست		کین درد به درمانت رساند روزی

آیا خبرت شود عیانم روزی؟		تا بر دل خود دمی نشانم روزی
دانم که نگیری، ای دل و جان، دستم		در پای تو جان و دل فشانم روزی

ای کرده به من غم تو بیداد بسی		دریاب، که نیست جز تو فریاد رسی
جانا، چه زیان بود اگر سود کند		از خوان سگان سر کویت مگسی؟

گر شهره شوی به شهر شرالناسی		ور گوشه گرفته‌ای، تو در وسواسی
به زان نبود، گر خضر و الیاسی		کس نشناسد تو را، تو کس نشناسی؟

چون خاک زمین اگر عناکش باشی		وز باد هوای دهر ناخوش باشی
زنهار! ز دست ناکسان آب حیات		بر لب ننهی، گرچه در آتش باشی

ای کاش! بدانمی که من کیستمی؟		تا در نظرش بهتر ازین زیستمی
یا جمله تنم دیده شده، تا شب و روز		در حسرت عمر رفته بگریستمی

گر مونس و همدمی دمی یافتمی		زو چاره و مرهمی همی یافتمی
از آتش دل سوختمی سر تا پای		از دیده اگر نمی نمی‌یافتمی

گر من به صلاح خویش کوشان بدمی		سالار همه کبودپوشان بدمی
اکنون که اسیر و رند و می‌خوار شدم		ای کاش! غلام می‌فروشان بدمی

حال من خسته‌ی گدا می‌دانی		وین درد دل مرا دوا می‌دانی
با تو چه کنم قصه‌ی درد دل ریش؟		ناگفته چو جمله حال ما می‌دانی

در عشق ببر از همه، گر بتوانی		جانا طلب کسی مکن، تا دانی
تا با دگرانت سر و کاری باشد		با ما سر و کارت نبود، نادانی

گفتم که: اگر چه آفت جان منی		جان پیش کشم تو را، که جانان منی
گفتا که: اگر بنده‌ی فرمان منی		آن دگران مباش، چون زآن منی

ای کرده غمت با دل من روی به روی		زلف تو کند حال دلم موی به موی
اندر طلبت چو لولیان می‌گردم		دور از در تو، دربدر و کوی به کوی

تو واقف اسرار من آنگاه شوی		کز دیده و دل بنده‌ی آن ماه شوی
روزیت اگر به روز من بنشاند		از حالت شب‌های من آگاه شوی

هر بوی که از مشک و قرنفل شنوی		از دولت آن زلف چو سنبل شنوی
چون نغمه‌ی بلبل ز پی گل شنوی		گل گفته بود هر چه ز بلبل شنوی

ای لطف تو دستگیر هر رسوایی		وی عفو تو پرده‌پوش هر خود رایی
بخشای بدان بنده، که اندر همه عمر		جز درگه تو دگر ندارد جایی

مطلب مرتبط:

رباعیات زیبای فخرالدین عراقی (1)

گلچین غزلیات زیبای عراقی

 گلچین اشعار فخرالدین عراقی