گزیده ای از رباعیات دلنشین سعدی

گزیده ای از رباعیات دلنشین سعدی

گر دل به کسی دهند، باری به تو دوست

گر دل به کسی دهند، باری به تو دوست
کت خوی خوش و بوی خوش و روی نکوست
از هر که وجود صبر بتوانم کرد
الا ز وجودت ، که وجودم همه اوست

رباعیات سعدی
آن را که نظر به سوی هر کس باشد

آن را که نظر به سوی هر کس باشد
در دیدهٔ صاحبنظران خس باشد
قاضی به دو شاهد بدهد فتوی شرع
در مذهب عشق شاهدی بس باشد

رباعیات سعدی
شمع ارچه به گریه جانگدازی می‌کرد

شمع ارچه به گریه جانگدازی می‌کرد
گریه زده خندهٔ مجازی می‌کرد
آن شوخ سرش را ببریدند و هنوز
استاده بد و زبان‌درازی می‌کرد

رباعیات سعدی
کس نیست که غم از دل ما داند برد

کس نیست که غم از دل ما داند برد
یا چارهٔ کار عشق بتواند برد
گفتم که به شوخی ببرد دست از ما
زین دست که او پیاده می‌داند برد

رباعیات سعدی
از بس که بیازرد دل دشمن و دوست

از بس که بیازرد دل دشمن و دوست
گویی به گناه مسخ کردندش پوست
وقتی غم او بر همه دلها بودی
اکنون همه غمهای جهان بر دل اوست

رباعیات سعدی
گویند هوای فصل آزار خوشست

گویند هوای فصل آزار خوشست
بوی گل و بانگ مرغ گلزار خوشست
ابریشم زیر ونالهٔ زار خوشست
ای بیخبران اینهمه با یار خوشست

رباعیات سعدی
شبها گذرد که دیده نتوانم بست

شبها گذرد که دیده نتوانم بست
مردم همه از خواب و من از فکر تو مست
باشد که به دست خویش خونم ریزی
تا جان بدهم دامن مقصود به دست

رباعیات سعدی
آن یار که عهد دوستاری بشکست

آن یار که عهد دوستاری بشکست
می‌رفت و منش گرفته دامان در دست
می‌گفت دگرباره به خوابم بینی
پنداشت که بعد از آن مرا خوابی هست

رباعیات سعدی
هر ساعتم اندرون بجوشد خون را

هر ساعتم اندرون بجوشد خون را
واگاهی نیست مردم بیرون را
الا مگر آنکه روی لیلی دیدست
داند که چه درد می‌کشد مجنون را؟

رباعیات سعدی
ما حاصل عمری به دمی بفروشیم

ما حاصل عمری به دمی بفروشیم
صد خرمن شادی به غمی بفروشیم
در یک دم اگر هزار جان دست دهد
در حال به خاک قدمی بفروشیم.

رباعیات سعدی
گفتم که دگر چشم به دلبر نکنم

گفتم که دگر چشم به دلبر نکنم
صوفی شوم و گوش به منکر نکنم
دیدم که خلاف طبع موزون من است
توبت کردم که توبه دیگر نکنم

رباعیات سعدی
آن درد ندارم که طبیبان دانند

آن درد ندارم که طبیبان دانند
دردیست محبت که حبیبان دانند
ما را غم روی آشنایی کشتست
این حال نباید که غریبان دانند

رباعیات سعدی
در خرقهٔ توبه آمدم روزی چند

در خرقهٔ توبه آمدم روزی چند
چشمم به دهان واعظ و گوش به پند
ناگاه بدیدم آن سهی سرو بلند
وز یاد برفتم سخن دانشمند

رباعیات سعدی
من خاک درش به دیده خواهم رفتن

من خاک درش به دیده خواهم رفتن
ای خصم بگوی هرچه خواهی گفتن
چون پای مگس که در عسل سخت شود
چندانکه برانی نتواند رفتن

رباعیات سعدی
دریاب کزین جهان گذر خواهد بود

دریاب کزین جهان گذر خواهد بود
وین حال به صورتی دگر خواهد بود
گر خو همه خلق زیردستان تواند
دست ملک‌الموت زبر خواهد بود

رباعیات سعدی
آن گل که هنوز نو به دست آمده بود

آن گل که هنوز نو به دست آمده بود
نشکفته تمام باد قهرش بربود
بیچاره بسی امید در خاطر داشت
امید دراز و عمر کوتاه چه سود؟

رباعیات سعدی
نه هر که ستم بر دگری بتواند

نه هر که ستم بر دگری بتواند
بیباک چنانکه می‌رود می‌راند
پیداست که امر و نهی تا کی ماند
ناچار زمانه داد خود بستاند

رباعیات سعدی
هر دولت و مکنت که قضا می‌بخشد

هر دولت و مکنت که قضا می‌بخشد
در وهم نیاید که چرا می‌بخشد
بخشنده نه از کیسهٔ ما می‌بخشد
ملک آن خداست تا کرا می‌بخشد

رباعیات سعدی
نادان همه جا با همه کس آمیزد

نادان همه جا با همه کس آمیزد
چون غرقه به هر چه دید دست آویزد
با مردم زشت نام همراه مباش
کز صحبت دیگدان سیاهی خیزد

رباعیات سعدی
نه هر که زمانه کار او دربندد

نه هر که زمانه کار او دربندد
فریاد و جزع بر آسمان پیوندد
بسیار کسا که اندرونش چون رعد
می‌نالد و چون برق لبش می‌خندد

رباعیات سعدی
تدبیر صواب از دل خوش باید جست

تدبیر صواب از دل خوش باید جست
سرمایهٔ عافیت کفافست نخست
شمشیر قوی نیاید از بازوی سست
یعنی ز دل شکسته تدبیر درست

رباعیات سعدی
آیین برادری و شرط یاری

آیین برادری و شرط یاری
آن نیست که عیب من هنر پنداری
آنست که گر خلاف شایسته روم
از غایت دوستیم دشمن داری

رباعیات سعدی
گر سنگ همه لعل بدخشان بودی

گر سنگ همه لعل بدخشان بودی
پس قیمت سنگ و لعل یکسان بودی
گر در همه چاهی آب حیوان بودی
دریافتنش بر همه آسان بودی

رباعیات سعدی
تنها ز همه خلق و نهان می‌گریم

تنها ز همه خلق و نهان می‌گریم
چشم از غم دل به آسمان می‌گریم
طفل از پی مرغ رفته چون گریه کند
بر عمر گذشته همچنان می‌گریم

رباعیات سعدی
تا دل ز مراعات جهان برکندم 

تا دل ز مراعات جهان برکندم
صد نعمت را به منتی نپسندم
هر چند که نو آمده‌ام از سر ذوق
بر کهنه جهان چون گل نو می‌خندم

مطلب مرتبط:

گلچین غزلیات زیبای سعدی

گلچین تک بیتی های زیبای سعدی

گلچین اشعار سعدی

رباعیات زیبای فخرالدین عراقی

رباعیات زیبای فخرالدین عراقی (1)

با آنکه خوش آید از تو، ای یار، جفا		لیکن هرگز جفا نباشد چو وفا
با این همه راضیم به دشنام از تو		از دوست چه دشنام؟ چه نفرین؟ چه دعا؟

عیشی نبود چو عیش لولی و گدا		افکنده کله از سر و نعلین ز پا
پا بر سر جان نهاده، دل کرده فدا		بگذاشته از بهر یکی هر دو سرا

ای دوست، به دوستی قرینیم تو را		هر جا که قدم نهی زمینیم تو را
در مذهب عاشقی روا نیست که ما:		عالم به تو بینیم و نبینیم تو را

ای دوست، فتاد با تو حالی دل را		مگذار ز لطف خویش خالی دل را
زیبد به جمال تو خود بیارایی دل		زیرا که تو بس لایق حالی دل را

سودای تو کرد لاابالی دل را		عشق تو فزود غصه حالی دل را
هر چند ز چشم زخم دوری، ای بینایی		نزدیک منی چو در خیال دل را

تا با توام، از تو جان دهم آدم را		وز نور تو روشنی دهم عالم را
چون بی‌تو بوم، قوت آنم نبود		کز سینه به کام خود برآرم دم را

تا ظن نبری که مشکلی نیست مرا		در هر نفسی درد دلی نیست مرا
مشکل‌تر ازین چیست؟ که ایام شباب		ضایع شد و هیچ منزلی نیست مرا

دل بر تو نهم، زنم بداندیشان را		وز تو نبرم ستیزه‌ی ایشان را
گر عمر مرا در سر کار تو شود		عهد تو به میراث دهم خویشان را

از باده‌ی عشق شد مگر گوهر ما؟		آمد به فغان ز دست ما ساغر ما
از بسکه همی خوریم می را بر می		ما درسر می شدیم و می در سر ما

ای روی تو آرزوی دیرینه‌ی ما		جز مهر تو نیست در دل و سینه‌ی ما
از صیقل آدمی زداییم درون		تا عکس رخت فتد در آیینه‌ی ما

گل صبح دم از باد برآشفت و بریخت		با باد صبا حکایتی گفت و بریخت
بد عهدی عمر بین، که گل ده روزه		سر بر زد و غنچه گشت و بشکفت و بریخت

عشق تو ز دست ساقیان باده بریخت		وز دیده بسی خون دل ساده بریخت
بس زاهد خرقه پوش سجاده نشین		کز عشق تو می بر سر سجاده بریخت

ای جمله‌ی خلق را ز بالا و ز پست		آورده ز لطف خویش از نیست به هست
بر درگه عدل تو چه درویش و چه شاه؟		در سایه‌ی عفو تو چه هشیار و چه مست؟

پیری ز خرابات برون آمد مست		دل رفته ز دست و جام می بر کف دست
گفتا: می نوش، کاندرین عالم پست		جز مست کسی ز خویشتن باز نرست

گفتم: دل من، گفت که: خون کرده‌ی ماست		گفتم: جگرم، گفت که: آزرده‌ی ماست
گفتم که: بریز خون من، گفت برو		کازاد کسی بود که پرورده‌ی ماست

ماییم که بی‌مایی ما مایه‌ی ماست		خود طفل خودیم و عشق ما دایه‌ی ماست
فی‌الجمله عروس غیب همسایه‌ی ماست		وین طرفه که همسایه‌ی ما سایه‌ی ماست

آن دوستی قدیم ما چون گشته است؟		مانده است به جای؟ یا دگرگون گشته است؟
از تو خبرم نیست که با ما چونی		باری، دل من ز عشق تو خون گشته است

در دام غمت دلم زبون افتاده است		دریاب، که خسته بی‌سکون افتاده است
شاید که بپرسی و دلم شاد کنی		چون می‌دانی که بی تو چون افتاده است؟

هرگز بت من روی به کس ننموده است		این گفت و مگوی مردمان بیهوده است
آن کس که تو را به راستی بستوده است		او نیز حکایت از کسی بشنوده است

معشوقه و عشق عاشقان یک نفس است		رو هم نفسی جو، که جهان یک نفس است
با هم نفسی گر نفسی بنشینی		مجموع حیات عمر آن یک نفس است

دل رفت بر کسی که بی‌ماش خوش است		غم خوش نبود، ولیک غمهاش خوش است
جان می‌طلبد، نمی‌دهم روزی چند		جان را محلی نیست، تقاضاش خوش است

عشق تو، که سرمایه‌ی این درویش است		ز اندازه‌ی هر هوس‌پرستی بیش است
شوری است، که از ازل مرا در سر بود		کاری است، که تا ابد مرا در پیش است

شوقی، که چو گل دل شکفاند، عشق است		ذهنی، که رموز عشق داند، عشق است
مهری، که تو را از تو رهاند، عشق است		لطفی، که تو را بدو رساند، عشق است

بیمار توام، روی توام درمان است		جان داروی عاشقان رخ جانان است
بشتاب، که جانم به لب آمد بی‌تو		دریاب مرا، که بیش نتوان دانست

این دوره‌ی سالوس، که نتوان دانست		می‌باش به ناموس، که نتوان دانست
خاکی شو و کبر را ز خود بیرون کن		پای همه می‌بوس، که نتوان دانست

پرسیدم از آن کسی که برهان دانست:		کان کیست که او حقیقت جان دانست؟
بگشاد زبان و گفت: ای آصف رای		این منطق طیر است، سلیمان دانست

کردیم هر آن حیله که عقل آن دانست		تا راه توان به وصل جانان دانست
ره می‌نبریم و هم طمع می نبریم		نتوان دانست، بو که نتوان دانست

چشمم ز غم عشق تو خون باران است		جان در سر کارت کنم، این بار آن است
از دوستی تو بر دلم باری نیست		محروم شدم ز خدمتت، بار آن است

اول قدم از عشق سر انداختن است		جان باختن است و با بلا ساختن است
اول این است و آخرش دانی چیست؟		خود را ز خودی خود بپرداختن است

از گلشن جان بی‌خبری، خار این است		میلت به طبیعت است، دشوار این است
از جهل بدان، گر تو یکی ده گردی		در هستی حق نیست شوی، کار این است

با حکم خدایی، که قضایش این است		می‌ساز، دلا، مگر رضایش این است
ایزد به کدامین گنهم داد جزا؟		توبه ز گناهی، که جزایش این است

هر چند که دل را غم عشق آیین است		چشم است که آفت دل مسکین است
من معترفم که شاهد دل معنی است		اما چه کنم؟ که چشم صورت بین است

ایزد، که جهان در کنف قدرت اوست		دو چیز به تو بداد، کان سخت نکوست
هم سیرت آن که دوست داری کس را		هم صورت آن که کس تو را دارد دوست

در دور شراب و جام و ساقی همه اوست		در پرده مخالف و عراقی همه اوست
گر زانکه به تحقیق نظر خواهی کرد		نامی است بدین و آن و باقی همه اوست

هر چند کباب دل و چشم تر هست		هجر تو ز وصل دیگری خوشتر هست
تو پنداری که بی تو خواب و خور هست؟		بی روی تو خواب و خور کجا در خور هست؟

گردنده فلک دلیر و دیر است که هست		غرنده بسان شیر و دیر است که هست
یاران همه رفتند و نشد دیر تهی		ما نیز رویم دیر و دیر است که هست

بی آنکه دو دیده بر جمالت نگریست		در آرزوی روی تو خونابه گریست
بیچاره بمانده‌ام، دریغا! بی تو		بیچاره کسی که بی تواش باید زیست

اندر ره عشق دی و کی پیدا نیست		مستان شده‌اند و هیچ می پیدا نیست
مردان رهش ز خویش پوشیده روند		زان بر سر کوی عشق پی پیدا نیست

ای دوست بیا، که بی تو آرامم نیست		در بزم طرب بی‌تو می و جامم نیست
کام دل و آرزوی من دیدن توست		جز دیدن روی تو دگر کامم نیست

دل سوختگان را خبر از عشق تو نیست		مشتاق هوا را اثر از عشق تو نیست
در هر دو جهان نیک نظر کرد دلم		زان هیچ مقام برتر از عشق تو نیست

رخ عرضه کنیم، گوی: این زر سره نیست		جان پیش کشیم، گوی، گوهر سره نیست
دل نپسندی، که مایه‌ی ناسره است		هر مایه که قلب است عجب گر سره نیست!

عشق تو ز عالم هیولانی نیست		سودای تو حد عقل انسانی نیست
ما را به تو اتصال روحانی هست		سهل است گر اتفاق جسمانی نیست

دیشب دل من خیال تو مهمان داشت		بر خوان تکلف جگری بریان داشت
از آب دو دیده شربتی پیش آورد		بیچاره خجل گشت ولیکن آن داشت

افسوس! که ایام جوانی بگذشت		سرمایه‌ی عیش جاودانی بگذشت
تشنه به کنار جوی چندان خفتم		کز جوی من آب زندگانی بگذشت

دردا! که دلم خبر ز دلدار نیافت		از گلبن وصل تو بجز خار نیافت
عمری به امید حلقه زد بر در او		چون حلقه برون در، دگر بار نیافت

عالم ز لباس شادیم عریان یافت		با دیده‌ی پر خون و دل بریان یافت
هر شام که بگذشت مرا غمگین دید		هر صبح که خندید مرا گریان یافت

زنجیر سر زلف تو تاب از چه گرفت؟		و آن چشم خمارین تو خواب از چه گرفت؟
چون هیچ کسی برگ گلی بر تو نزد		سر تا قدمت بوی گلاب از چه گرفت؟

در عشق توام واقعه بسیار افتاد		لیکن نه بدین سان که ازین بار افتاد
عیسی چو رخت بدید دل شیدا شد		از خرقه و سجاده به زنار افتاد

چون سایه‌ی دوست بر زمین می‌افتد		بر خاک رهم ز رشک کین می‌افتد
ای دیده، تو کام خویش، باری، بستان		روزیت که فرصتی چنین می‌افتد

غم گرد دل پر هنران می‌گردد		شادی همه بر بی‌خبران می‌گردد
زنهار! که قطب فلک دایره‌وار		در دیده‌ی صاحب‌نظران می‌گردد

از بخت به فریادم و از چرخ به درد		وز گردش روزگار رخ چون گل زرد
ای دل، ز پی وصال چندین بمگرد		شادی نخوری ولیک غم باید خورد

گر من روزی ز خدمتت گشتم فرد		صد بار دلم از آن پشیمانی خورد
جانا، به یکی گناه از بنده مگرد		من آدمیم، گنه نخست آدم کرد

نرگس، که ز سیم بر سر افسر دارد		با دیده‌ی کور باد در سر دارد
در دست عصایی ز زمرد دارد		کوری به نشاط شب مکرر دارد

حسنت به ازل نظر چو در کارم کرد		بنمود جمال و عاشق زارم کرد
من خفته بدم به ناز در کتم عدم		حسن تو به دست خویش بیدارم کرد

دل در غم تو بسی پریشانی کرد		حال دل من چنان که می‌دانی کرد
دور از تو نماند در جگر آب مرا		از بسکه دو چشمم گهرافشانی کرد

بازم غم عشق یار در کار آورد		غم در دل من، بین، که چه گل بار آورد؟
هر سال بهار ما گل آوردی بار		امسال بجای گل همه خار آورد

دل در طلبت هر دو جهان می‌بازد		وز هر دو جهان سود و زیان می‌بازد
ماننده‌ی پروانه، که بر شمع زند		بر عین تو جان خود چنان می‌بازد

آنجا که تویی عقل کجا در تو رسد؟		خود زشت بود که عقل ما در تو رسد
گویند: ثنای هر کسی برتر ازوست		تو برتر از آنی که ثنا در تو رسد

مسکین دل من! که بی‌سرانجام بماند		در بزم طرب بی می و بی‌جام بماند
در آرزوی یار بسی سودا پخت		سوداش بپخت و آرزو خام بماند

از روز وجودم شفقی بیش نماند		وز گلشن جانم ورقی بیش نماند
از دفتر عمرم سبقی باقی نیست		دریاب، که از من رمقی بیش نماند

یک عالم از آب و گل بپرداخته‌اند		خود را به میان ما در انداخته‌اند
خود گویند راز و خود می‌شنوند		زین آب و گلی بهانه بر ساخته‌اند

در سابقه چون قرار عالم دادند		مانا که نه بر مراد آدم دادند
زان قاعده و قرار، کان دور افتاد		نی بیش به کس دهند و نی کم دادند

زان پیش که این چرخ معلا کردند		وز آب و گل این نقش معما کردند
جامی ز می عشق تو بر ما کردند		صبر و خرد ما همه یغما کردند

بی روی تو عاشقت رخ گل چه کند؟		بی بوی خوشت به بوی سنبل چه کند؟
آن کس که ز جام عشق تو سرمست است		انصاف بده، به مستی مل چه کند؟

هر کتب خرد، که هست، اگر برخوانند		در پرده‌ی اسرار شدن نتوانند
صندوقچه‌ی سر قدم بس عجب است		در بند و گشادش همه سرگردانند

قومی هستند، کز کله موزه کنند		قومی دیگر، که روزه هر روزه کنند
قومی دگرند ازین عجب‌تر ما را		هر شب به فلک روند و دریوزه کنند

در کوی تو عاشقان درآیند و روند		خون جگر از دیده گشایند و روند
ما بر در تو چو خاک ماندیم مقیم		ورنه دگران چو باد آیند و روند

ملک دو جهان را به طلبکار دهند		وین سود و زیان را به خریدار دهند
بویی که صبا ز کوی جانان آورد		وقت سحر آن را به من زار دهند

دل جز به دو زلف مشکبارش ندهند		جان جز به دو لعل آبدارش ندهند
در بارگه وصل، جلالش می‌گفت:		این سر که نه عاشق است بارش ندهند

در بند گره‌گشای می‌باید بود		ره گم شده، رهنمای می‌باید بود
یک سال و هزار سال می‌باید زیست		یک جای و هزار جای می‌باید بود

مازار کسی، کز تو گزیرش نبود		جز بندگی تو در ضمیرش نبود
بخشای بر آن کسی، که هر شب تا روز		جز آب دو دیده دستگیرش نبود

ای جان من، از دل خبرت نیست، چه سود؟		در عالم جان رهگذرت نیست، چه سود؟
جز حرص و هوی، که بر تو غالب شده است		اندیشه‌ی چیز دگرت نیست، چه سود؟

حاشا! که دل از خاک درت دور شود		یا جان ز سر کوی تو مهجور شود
این دیده‌ی تاریک من آخر روزی		از خاک قدم‌های تو پر نور شود

دل دیدن رویت به دعا می‌خواهد		وصلت به تضرع از خدا می‌خواهد
هستند شکرلبان درین ملک بسی		لیکن دل دیوانه تو را می‌خواهد

ای از کرمت مصلح و مفسد به امید		وز رحمت تو به بندگان داده نوید
شد موی سفید و من رها کرده نیم		در نامه‌ی خود بجای یک موی سفید

یاری که نکو بخشد و بد بخشاید		گر ناز کند و گر نوازد شاید
روی تو نکوست، من بدانم خوشدل		کز روی نکو بجز نکویی ناید

عالم ز لباس شادیم عریان دید		با دیده‌ی گریان و دل بریان دید
هر شام، که بگذشت مرا غمگین یافت		هر صبح، که خندید مرا گریان دید

این عمر، که برده‌ای تو بی‌یار بسر		ناکرده دمی بر در دلدار گذر
جانا، بنشین و ماتم خود می‌دار		کان رفت که آید ز تو کاری دیگر

افتاد مرا با سر زلفین تو کار		دیوانه شدم، به حال خویشم بگذار
دل در سر زلفین تو گم کردستم		جویای دل خودم، مرا با تو چه کار؟

اندیشه‌ی عشقت دم سرد آرد بار		تخم هجرت ز میوه درد آرد بار
از اشک، رخم ز خاک نمناک‌تر است		هر خار، که روید گل زرد آرد بار

در واقعه‌ی مشکل ایام نگر		جامی است تو را عقل، در آن جام نگر
ترسم که به بوی دانه در دام شوی		ای دوست، همه دانه مبین دام نگر

گزیده ای از رباعیات خیام نیشابوری

رباعیات زیبای خیام (3)

رباعیات خیام
گویند بهشت و حور و کوثر باشد

گویند بهشت و حور و کوثر باشد
جوی می و شیر و شهد و شکر باشد
پر کن قدح باده و بر دستم نه
نقدی ز هزار نسیه خوشتر باشد

رباعیات خیام
گویند هر آن کسان که با پرهیزند

گویند هر آن کسان که با پرهیزند
زانسان که بمیرند چنان برخیزند
ما با می و معشوقه از آنیم مدام
باشد که به حشرمان چنان انگیزند

رباعیات خیام
هر راز که اندر دل دانا باشد

هر راز که اندر دل دانا باشد
باید که نهفته‌تر ز عنقا باشد
کاندر صدف از نهفتگی گردد در
آن قطره که راز دل دریا باشد

رباعیات خیام
یاران موافق همه از دست شدند

یاران موافق همه از دست شدند
در پای اجل یکان یکان پست شدند
خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر
دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند

رباعیات خیام
یک جام شراب صد دل و دین ارزد

یک جام شراب صد دل و دین ارزد
یک جرعه می مملکت چین ارزد
جز باده لعل نیست در روی زمین
تلخی که هزار جان شیرین ارزد

رباعیات خیام
یک قطره آب بود با دریا شد

یک قطره آب بود با دریا شد
یک ذره خاک با زمین یکتا شد
آمد شدن تو اندرین عالم چیست
آمد مگسی پدید و ناپیدا شد

رباعیات خیام
یک نان به دو روز اگر بود حاصل مرد

یک نان به دو روز اگر بود حاصل مرد
از کوزه شکسته‌ای دمی آبی سرد
مامور کم از خودی چرا باید بود
یا خدمت چون خودی چرا باید کرد

رباعیات خیام
تا چند زنم بروی دریاها خشت

تا چند زنم بروی دریاها خشت
بیزار شدم ز بت‌پرستان کنشت
خیام که گفت دوزخی خواهد بود
که رفت بدوزخ و که آمد ز بهشت

رباعیات خیام
چون بلبل مست راه در بستان یافت

چون بلبل مست راه در بستان یافت
روی گل و جام باده را خندان یافت
آمد به زبان حال در گوشم گفت
دریاب که عمر رفته را نتوان یافت

رباعیات خیام
در خواب بدم مرا خردمندی گفت 

در خواب بدم مرا خردمندی گفت
کاز خواب کسی را گل شادی نشکفت
کاری چه کنی که با اجل باشد جفت؟
می خور که به زیر خاک می‌باید خفت

رباعیات خیام
ساقی گل و سبزه بس طربناک شده‌ست

ساقی گل و سبزه بس طربناک شده‌ست
دریاب که هفته دگر خاک شده‌ست
می نوش و گلی بچین که تا درنگری
گل خاک شده‌ست و سبزه خاشاک شده‌ست

رباعیات خیام
فصل گل و طرف جویبار و لب کشت

فصل گل و طرف جویبار و لب کشت
با یک دو سه اهل و لعبتی حور سرشت
پیش آر قدح که باده نوشان صبوح
آسوده ز مسجدند و فارغ ز کنشت

رباعیات خیام
گویند کسان بهشت با حور خوش است

گویند کسان بهشت با حور خوش است
من میگویم که آب انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار
کاواز دهل شنیدن از دور خوش است

رباعیات خیام
من هیچ ندانم که مرا آنکه سرشت 

من هیچ ندانم که مرا آنکه سرشت
از اهل بهشت کرد یا دوزخ زشت
جامی و بتی و بربطی بر لب کشت
این هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت

رباعیات خیام
می خوردن و شاد بودن آیین منست

می خوردن و شاد بودن آیین منست
فارغ بودن ز کفر و دین دین منست
گفتم به عروس دهر کابین تو چیست
گفتا دل خرم تو کابین منست

رباعیات خیام
نیکی و بدی که در نهاد بشر است

نیکی و بدی که در نهاد بشر است
شادی و غمی که در قضا و قدر است
با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل
چرخ از تو هزار بار بیچاره‌تر است

رباعیات خیام
در هر دشتی که لاله‌زاری بوده‌ست 

در هر دشتی که لاله‌زاری بوده‌ست
از سرخی خون شهریاری بوده‌ست
هر شاخ بنفشه کز زمین میروید
خالی است که بر رخ نگاری بوده‌ست

رباعیات خیام
هر ذره که در خاک زمینی بوده است 

هر ذره که در خاک زمینی بوده است
پیش از من و تو تاج و نگینی بوده است
گرد از رخ نازنین به آزرم فشان
کانهم رخ خوب نازنینی بوده است

رباعیات خیام
اکنون که گل سعادتت پربار است

اکنون که گل سعادتت پربار است
دست تو ز جام می چرا بیکار است
می‌خور که زمانه دشمنی غدار است
دریافتن روز چنین دشوار است

رباعیات خیام
ای چرخ فلک خرابی از کینه تست

ای چرخ فلک خرابی از کینه تست
بیدادگری شیوه دیرینه تست
ای خاک اگر سینه تو بشکافند
بس گوهر قیمتی که در سینه تست

رباعیات خیام
این کوزه چو من عاشق زاری بوده است

این کوزه چو من عاشق زاری بوده است
در بند سر زلف نگاری بوده‌ست
این دسته که بر گردن او می‌بینی
دستی‌ست که برگردن یاری بوده‌ست

رباعیات خیام
ایدل چو زمانه می‌کند غمناکت

ایدل چو زمانه می‌کند غمناکت
ناگه برود ز تن روان پاکت
بر سبزه نشین و خوش بزی روزی چند
زان پیش که سبزه بردمد از خاکت

رباعیات خیام
این کهنه رباط را که عالم نام است 

این کهنه رباط را که عالم نام است
و آرامگه ابلق صبح و شام است
بزمی‌ست که وامانده صد جمشید است
قصریست که تکیه‌گاه صد بهرام است

رباعیات خیام
این یک دو سه روز نوبت عمر گذشت

این یک دو سه روز نوبت عمر گذشت
چون آب به جویبار و چون باد به دشت
هرگز غم دو روز مرا یاد نگشت
روزی که نیامده‌ست و روزی که گذشت

رباعیات خیام
بر چهره گل نسیم نوروز خوش است

بر چهره گل نسیم نوروز خوش است
در صحن چمن روی دل‌افروز خوش است
از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست
خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است

رباعیات خیام
پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است

پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است
گردنده فلک نیز بکاری بوده است
هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین
آن مردمک چشم‌نگاری بوده است

رباعیات خیام
ابر آمد و باز بر سر سبزه گریست

ابر آمد و باز بر سر سبزه گریست
بی بادهٔ گلرنگ نمی‌باید زیست
این سبزه که امروز تماشاگه ماست
تا سبزهٔ خاک ما تماشاگه کیست

رباعیات خیام
آن قصر که جمشید در او جام گرفت

آن قصر که جمشید در او جام گرفت
آهو بچه کرد و روبه آرام گرفت
بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر
دیدی که چگونه گور بهرام گرفت

رباعیات خیام
ماییم و می و مطرب و این کنج خراب

ماییم و می و مطرب و این کنج خراب
جان و دل و جام و جامه پر درد شراب
فارغ ز امید رحمت و بیم عذاب
آزاد ز خاک و باد و از آتش و آب

رباعیات خیام
گر می نخوری طعنه مزن مستانرا

گر می نخوری طعنه مزن مستانرا
بنیاد مکن تو حیله و دستانرا
تو غره بدان مشو که می مینخوری
صد لقمه خوری که می غلام‌ست آنرا

رباعیات خیام
افسوس که نامه جوانی طی شد 

افسوس که نامه جوانی طی شد

و آن تازه بهار زندگانی دی شد

و آن مرغطرب که نام او بود شباب

فریاد ندانم کی آمد و کی شد

مطلب مرتبط:

رباعیات زیبای خیام نیشابوری(1)

گلچین رباعیات زیبای خیام نیشابوری(2)

گلچین اشعار خیام نیشابوری

گلچین رباعیات زیبای خیام نیشابوری

 رباعیات زیبای خیام (2)

رباعیات خیام
یک روز ز بند عالم آزاد نیم 

یک روز ز بند عالم آزاد نیم
یک دمزدن از وجود خود شاد نیم
شاگردی روزگار کردم بسیار
در کار جهان هنوز استاد نیم

رباعیات خیام
از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن

از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن
فردا که نیامده ست فریاد مکن
برنامده و گذشته بنیاد مکن
حالی خوش باش و عمر بر باد مکن.

رباعیات خیام
برخیز و مخور غم جهان گذران

برخیز و مخور غم جهان گذران
بنشین و دمی به شادمانی گذران
در طبع جهان اگر وفایی بودی
نوبت بتو خود نیامدی از دگران

رباعیات خیام
قانع به یک استخوان چو کرکس بودن

قانع به یک استخوان چو کرکس بودن
به ز آن که طفیل خوان ناکس بودن
با نان جوین خویش حقا که به است
کالوده و پالوده هر خس بودن

رباعیات خیام
قومی متفکرند اندر ره دین

قومی متفکرند اندر ره دین
قومی به گمان فتاده در راه یقین
میترسم از آن که بانگ آید روزی
کای بیخبران راه نه آنست و نه این

رباعیات خیام
می خوردن و گرد نیکوان گردیدن

می خوردن و گرد نیکوان گردیدن
به زانکه بزرق زاهدی ورزیدن
گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود
پس روی بهشت کس نخواهد دیدن

رباعیات خیام
نتوان دل شاد را به غم فرسودن

نتوان دل شاد را به غم فرسودن
وقت خوش خود بسنگ محنت سودن
کس غیب چه داند که چه خواهد بودن
می باید و معشوق و به کام آسودن

رباعیات خیام
از آمدن و رفتن ما سودی کو 

از آمدن و رفتن ما سودی کو
وز تار امید عمر ما پودی کو
چندین سروپای نازنینان جهان
می‌سوزد و خاک می‌شود دودی کو

رباعیات خیام
از تن چو برفت جان پاک من و تو

از تن چو برفت جان پاک من و تو
خشتی دو نهند بر مغاک من و تو
و آنگاه برای خشت گور دگران
در کالبدی کشند خاک من و تو

رباعیات خیام
می‌خور که فلک بهر هلاک من و تو

می‌خور که فلک بهر هلاک من و تو
قصدی دارد بجان پاک من و تو
در سبزه نشین و می روشن میخور
کاین سبزه بسی دمد ز خاک من و تو

رباعیات خیام
ز آن می که حیات جاودانیست بخور

ز آن می که حیات جاودانیست بخور
سرمایه لذت جوانی است بخور
سوزنده چو آتش است لیکن غم را
سازنده چو آب زندگانی است بخور

رباعیات خیام
ای دل غم این جهان فرسوده مخور

ای دل غم این جهان فرسوده مخور
بیهوده نئی غمان بیهوده مخور
چون بوده گذشت و نیست نابوده پدید
خوش باش غم بوده و نابوده مخور

رباعیات خیام
آنها که کهن شدند و اینها که نوند

آنها که کهن شدند و اینها که نوند
هر کس بمراد خویش یک تک بدوند
این کهنه جهان بکس نماند باقی
رفتند و رویم دیگر آیند و روند

رباعیات خیام
آنکس که زمین و چرخ و افلاک نهاد

آنکس که زمین و چرخ و افلاک نهاد
بس داغ که او بر دل غمناک نهاد
بسیار لب چو لعل و زلفین چو مشک
در طبل زمین و حقه خاک نهاد

رباعیات خیام
از آمدنم نبود گردون را سود

از آمدنم نبود گردون را سود
وز رفتن من جلال و جاهش نفزود
وز هیچ کسی نیز دو گوشم نشنود
کاین آمدن و رفتنم از بهر چه بود

رباعیات خیام
افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد

افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد
وز دست اجل بسی جگرها خون شد
کس نامد از آن جهان که پرسم از وی
کاحوال مسافران دنیا چون شد

رباعیات خیام
ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود

ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود
نی نام زما و نی‌نشان خواهد بود
زین پیش نبودیم و نبد هیچ خلل
زین پس چو نباشیم همان خواهد بود

رباعیات خیام
این قافله عمر عجب میگذرد

این قافله عمر عجب میگذرد
دریاب دمی که با طرب میگذرد
ساقی غم فردای حریفان چه خوری
پیش آر پیاله را که شب میگذرد

رباعیات خیام
تا چند اسیر رنگ و بو خواهی شد

تا چند اسیر رنگ و بو خواهی شد
چند از پی هر زشت و نکو خواهی شد
گر چشمه زمزمی و گر آب حیات
آخر به دل خاک فرو خواهی شد

رباعیات خیام
زان پیش که بر سرت شبیخون آرند

زان پیش که بر سرت شبیخون آرند
فرمای که تا باده گلگون آرند
تو زر نئی ای غافل نادان که ترا
در خاک نهند و باز بیرون آرند

رباعیات خیام
عمرت تا کی به خودپرستی گذرد

عمرت تا کی به خودپرستی گذرد
یا در پی نیستی و هستی گذرد
می نوش که عمریکه اجل در پی اوست
آن به که به خواب یا به مستی گذرد

رباعیات خیام
کس مشکل اسرار اجل را نگشاد

کس مشکل اسرار اجل را نگشاد
کس یک قدم از دایره بیرون ننهاد
من می‌نگرم ز مبتدی تا استاد
عجز است به دست هر که از مادر زاد

رباعیات خیام
کم کن طمع از جهان و می‌زی خرسند

کم کن طمع از جهان و می‌زی خرسند
از نیک و بد زمانه بگسل پیوند
می در کف و زلف دلبری گیر که زود
هم بگذرد و نماند این روزی چند

رباعیات خیام
گر یک نفست ز زندگانی گذرد

گر یک نفست ز زندگانی گذرد
مگذار که جز به شادمانی گذرد
هشدار که سرمایه سودای جهان
عمرست چنان کش گذرانی گذرد

رباعیات خیام
گویند بهشت و حورعین خواهد بود

گویند بهشت و حورعین خواهد بود
آنجا می و شیر و انگبین خواهد بود
گر ما می و معشوق گزیدیم چه باک
چون عاقبت کار چنین خواهد بود

مطلب مرتبط:

رباعیات زیبای خیام نیشابوری (1)

گلچین اشعار خیام نیشابوری

رباعیات زیبای خیام نیشابوری

رباعیات زیبای خیام نیشابوری (1)

رباعیات خیام
ایام زمانه از کسی دارد ننگ

ایام زمانه از کسی دارد ننگ
کو در غم ایام نشیند دلتنگ
می خور تو در آبگینه با ناله چنگ
زان پیش که آبگینه آید بر سنگ

رباعیات خیام
ای دوست بیا تا غم فردا نخوریم

ای دوست بیا تا غم فردا نخوریم
وین یکدم عمر را غنیمت شمریم
فردا که ازین دیر فنا درگذریم
با هفت هزار سالگان سر بسریم

رباعیات خیام
این چرخ فلک که ما در او حیرانیم

این چرخ فلک که ما در او حیرانیم
فانوس خیال از او مثالی دانیم
خورشید چراغ دان و عالم فانوس
ما چون صوریم کاندر او حیرانیم

رباعیات خیام
برخیز ز خواب تا شرابی بخوریم

برخیز ز خواب تا شرابی بخوریم
زان پیش که از زمانه تابی بخوریم
کاین چرخ ستیزه روی ناگه روزی
چندان ندهد زمان که آبی بخوریم

رباعیات خیام
بر مفرش خاک خفتگان می‌بینم

بر مفرش خاک خفتگان می‌بینم
در زیرزمین نهفتگان می‌بینم
چندانکه به صحرای عدم مینگرم
ناآمدگان و رفتگان می‌بینم

رباعیات خیام
تا چند اسیر عقل هر روزه شویم

تا چند اسیر عقل هر روزه شویم
در دهر چه صد ساله چه یکروزه شویم
در ده تو بکاسه می از آن پیش که ما
در کارگه کوزه‌گران کوزه شویم

رباعیات خیام
چون نیست مقام ما در این دهر مقیم

چون نیست مقام ما در این دهر مقیم
پس بی می و معشوق خطائیست عظیم
تا کی ز قدیم و محدث امیدم و بیم
چون من رفتم جهان چه محدث چه قدیم

رباعیات خیام
من می نه ز بهر تنگدستی نخورم

من می نه ز بهر تنگدستی نخورم
یا از غم رسوایی و مستی نخورم
من می ز برای خوشدلی میخوردم
اکنون که تو بر دلم نشستی نخورم

رباعیات خیام
من بی می ناب زیستن نتوانم

من بی می ناب زیستن نتوانم
بی باده کشید بارتن نتوانم
من بنده آن دمم که ساقی گوید
یک جام دگر بگیر و من نتوانم

رباعیات خیام
یک چند به کودکی باستاد شدیم

یک چند به کودکی باستاد شدیم
یک چند به استادی خود شاد شدیم
پایان سخن شنو که ما را چه رسید
از خاک در آمدیم و بر باد شدیم

رباعیات خیام
تا کی غم آن خورم که دارم یا نه

تا کی غم آن خورم که دارم یا نه
وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه
پرکن قدح باده که معلومم نیست
کاین دم که فرو برم برآرم یا نه

رباعیات خیام
یک جرعه می کهن ز ملکی نو به

یک جرعه می کهن ز ملکی نو به
وز هرچه نه می طریق بیرون شو به
در دست به از تخت فریدون صد بار
خشت سر خم ز ملک کیخسرو به

رباعیات خیام
آن مایه ز دنیا که خوری یا پوشی

آن مایه ز دنیا که خوری یا پوشی
معذوری اگر در طلبش میکوشی
باقی همه رایگان نیرزد هشدار
تا عمر گرانبها بدان نفروشی

رباعیات خیام

ایدل تو به اسرار معما نرسی

ایدل تو به اسرار معما نرسی
در نکته زیرکان دانا نرسی
اینجا به می لعل بهشتی می ساز
کانجا که بهشت است رسی یا نرسی

رباعیات خیام
در گوش دلم گفت فلک پنهانی

در گوش دلم گفت فلک پنهانی
حکمی که قضا بود ز من میدانی
در گردش خویش اگر مرا دست بدی
خود را برهاندمی ز سرگردانی

رباعیات خیام
گر باده خوری تو با خردمندان خور

گر باده خوری تو با خردمندان خور
یا با صنمی لاله رخی خندان خور
بسیار مخور و رد مکن فاش مساز
اندک خور و گه گاه خور و پنهان خور

رباعیات خیام
از جمله رفتگان این راه دراز
از جمله رفتگان این راه دراز
باز آمده کیست تا بما گوید باز
پس بر سر این دو راههٔ آز و نیاز
تا هیچ نمانی که نمی‌آیی باز

رباعیات خیام
وقت سحر است خیز ای مایه ناز

وقت سحر است خیز ای مایه ناز
نرمک نرمک باده خور و چنگ نواز
کانها که بجایند نپایند بسی
و آنها که شدند کس نمیاید باز

رباعیات خیام
خیام اگر ز باده مستی خوش باش
خیام اگر ز باده مستی خوش باش
با ماهرخی اگر نشستی خوش باش
چون عاقبت کار جهان نیستی است
انگار که نیستی چو هستی خوش باش

رباعیات خیام
در کارگه کوزه‌گری رفتم دوش

در کارگه کوزه‌گری رفتم دوش
دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش
ناگاه یکی کوزه برآورد خروش
کو کوزه‌گر و کوزه‌خر و کوزه فروش

مطلب مرتبط:

گلچین اشعار خیام نیشابوری